Prezes UODO zawiadomił Policję o możliwości popełnienia przestępstwa przez uczniów podstawówki, którzy wygenerowali w AI nagie zdjęcie koleżanki. W zawiadomieniu Prezes UODO wskazuje, że zgodnie z art. 107 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych, osoba przetwarzająca dane osobowe bez podstawy prawnej lub uprawnień podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności. Co ważne, z godnie z informacją UODO oraz wyrokiem SN „pornografia dziecięca oznacza jakikolwiek materiał, który wizualnie przedstawia dziecko uczestniczące w rzeczywistej lub udawanej czynności wyraźnie seksualnej lub jakiekolwiek przedstawianie narządów płciowych dziecka głównie w celach seksualnych.” (postanowienie SN z 15.01.2020 r., V KK 655/19, por. też postanowienie SN z 18.01.2021 r., IV KK 251/20)”[1]
Osoba, której wygenerowano nagie zdjęcie przy użyciu AI (czyli deepfake), ma w Polsce szereg praw, zarówno na gruncie cywilnym, jak i karnym. Wygenerowanie i rozpowszechnienie nagiego zdjęcia dziecka (nawet sztucznie stworzonego przez AI) może mieć bardzo poważne i długofalowe skutki nie tylko psychiczne, społeczne, edukacyjne, ale nawet prawne.
- Skutki psychiczne to m.in. trauma i długotrwałe zaburzenia psychiczne, lęki, depresja, myśli samobójcze; zaburzenia samooceny, postrzegania własnego ciała, PTSD (zespół stresu pourazowego), zwłaszcza jeśli zdjęcie się rozprzestrzeniło w otoczeniu czy za pomocą środków porozumiewania się na odległość, zerwanie relacji społecznych, dziecko może odciąć się od rówieśników, rodziny, zamknąć w sobie.
- Skutki społeczne takie jak hejt i wykluczenie w środowisku szkolnym, prześladowanie, nękanie, wyśmiewanie przez rówieśników, stygmatyzacja, izolacja społeczna potencjalnie dziecko może unikać szkoły, kontaktów, zajęć grupowych, długofalowe zaburzenia zaufania do ludzi – szczególnie jeśli sprawcą był ktoś znajomy (np. inny uczeń).
- Skutki edukacyjne takie jak spadek wyników w nauce z powodu stresu, lęku przed chodzeniem do szkoły. zerwanie planów edukacyjnych np. rezygnacja z aplikowania do wymarzonej szkoły, jeśli incydent był bardzo upubliczniony.
- Skutki cyfrowe i reputacyjne. Niestety ale „Cyfrowy ślad”raz wrzucone materiały czy to zdjęcia czy inny zakres może krążyć latami, nawet po usunięciu z oryginalnego źródła, mogą pozostać kopie, screeny, reposty. Wiele zawodów wymaga niekaralności, nieposzlakowanej opinii czy też nieskazitelnego charakteru. Cyfrowy ślad ciągnąć się będzie latami co w ostateczności może prowadzić do potencjalnych problemów w dorosłym życiu takich jak m.in: rekrutacja do pracy (pracodawcy często „googlują” kandydatów), relacje prywatne (np. związki, małżeństwo), czy chociażby próby szantażu w przyszłości.
Istotnym zakresem są skutki jakie nie tylko samo dziecko może być dotknięte, ale również rodzinne. Jeśli sprawa nie zostanie odpowiednio zgłoszona i podjęte stosowne kroki prawne dziecko może być wtórnie wiktymizowane czyli raz przez sprawcę, drugi raz przez bierność otoczenia lub przez nowe otoczenie, które pozna w przyszłości. W skrajnych przypadkach, rodzice mogą być obwiniani o brak nadzoru, konsekwencje z tym związane szczególnie jeśli doszło do poważnego rozpowszechnienia materiałów i nie było reakcji.
Co robić?
Szybka reakcja ma kluczowe znaczenie. Trzeba zadbać o natychmiastowe usunięcie materiałów ale przed ich usunięciem zabezpieczyć je w odpowiedni sposób jeżeli sprawca ma być pociągnięty do odpowiedzialności, wsparcie psychologiczne (terapia), ukaranie sprawcy (nie tylko dla sprawiedliwości, ale też prewencji),
- odcięcie dalszego rozpowszechniania,
- odbudowę poczucia bezpieczeństwa dziecka.
Przepisy prawa dają szereg narzędzi, z których warto korzystać w takich sytuacjach.
- Ochrona dóbr osobistych (prawo cywilne) Nagie zdjęcie, nawet wygenerowane, może naruszać dobra osobiste: wizerunek, godność, prywatność. Osoba pokrzywdzona może:
– żądać zaniechania naruszeń (np. usunięcia zdjęcia),
– żądać zadośćuczynienia pieniężnego,
– żądać naprawienia szkody majątkowej, jeśli taka powstała,
– żądać przeprosin w określonej formie. - Odpowiedzialność karna to bardzo dotkliwa dla sprawcy rodzaj odpowiedzialności. Jeśli sprawca jest znany (np. uczeń, nauczyciel, osoba z zewnątrz), mogą wejść w grę m.in.:
Art. 191a §1 k.k. utrwalanie nagiego wizerunku bez zgody:
Art. 212 k.k. (zniesławienie) jeśli deepfake ma na celu ośmieszenie czy zniszczenie reputacji.
Art. 216 k.k. (zniewaga) jeśli zdjęcie ma charakter poniżający, obraźliwy.
Art. 267-269 k.k. w przypadku włamania się do konta w celu stworzenia lub publikacji takiego materiału.
Art. 190a §2 k.k. uporczywe nękanie przez publikację materiałów (cyberstalking).
Szybka reakcja ma kluczowe znaczenie do dalszego działania, ale warto zrobić to rozważnie, albowiem niekiedy dowody w postępowaniu należy w odpowiedni sposób zabezpieczyć. Dlatego warto skonsultować się w takich sprawach z adwokatem w celu podjęcia stosownych kroków mających na celu zabezpieczenie interesu osoby pokrzywdzonej.
[1] Artykuł informacyjny na stronie UODO: https://uodo.gov.pl/pl/138/3727 Dostęp na dzień 9.06.2025r.
0 komentarzy